Khi lớn lên con muốn làm gì? Đây là một câu hỏi mà gia đình và thầy cô vẫn thường hỏi các bé khi còn nhỏ. Giáo viên, bác sĩ, phi hành gia, thủ tướng… Rất nhiều câu trả lời ngây ngô mà người lớn cảm thấy thú vị nhưng ít khi thật sự để ý đến chúng vì cho rằng con vẫn còn quá bé. Vậy thời điểm tối ưu để bắt đầu thực hiện hướng nghiệp cho con là khi nào? Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về thời điểm vàng để bắt đầu thực hiện hướng nghiệp cho con và phụ huynh nên làm gì trong thời điểm này.
Thời điểm từ 12 đến 14 tuổi là một thời điểm tối ưu để bắt đầu quá trình cùng con định hướng nghề nghiệp. Đây là thời điểm con trẻ bắt đầu có những suy nghĩ, mơ ước về tương lai và mở rộng các mối quan hệ xã hội. Cha mẹ có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc tạo điều kiện cho con tìm hiểu về thế giới nghề nghiệp và khám phá bản thân. Thật tuyệt vời nếu con có cơ hội tiếp xúc với những nghề nghiệp mà con đang hứng thú. Các trải nghiệm hướng nghiệp còn giúp con xua tan những ngộ nhận về nghề nghiệp và đưa ra quyết định đúng đắn cho tương lai của mình. Không bao giờ là quá sớm để giúp con chuẩn bị cho tương lai.
Thời điểm vàng để hướng nghiệp cho con
Nhiều nghiên cứu về giáo dục nghề nghiệp đã chỉ ra rằng, giới trẻ đã bắt đầu hình thành nguyện vọng và ý tưởng nghề nghiệp từ rất sớm trước khi họ tham gia vào thị trường lao động. Vào những năm 1980, nhà tâm lý học Hoa Kỳ Linda Gottfredson đưa ra lý thuyết về sự giới hạn và thỏa hiệp trong quá trình hình thành và phát triển sự nghiệp, lập luận rằng trẻ em sẽ trải qua vài giai đoạn phát triển theo các mốc tuổi tác. Ở mỗi giai đoạn, các em thường vô thức định hình nguyện vọng nghề nghiệp của mình dựa trên nhận thức của các em về thế giới xung quanh bao gồm nhận thức về quyền lực của những người các em tiếp xúc, nhận thức về giới, về các giá trị xã hội, về giá trị bản thân, v.v… Theo bà, phần lớn quá trình này xảy ra trước khi các bạn nhỏ bước vào trường trung học phổ thông.
Vì vậy, cha mẹ có thể khởi đầu việc hướng nghiệp cho con cái trong độ tuổi từ 12 đến 14, khi khả năng tư duy trừu tượng vào giai đoạn phát triển và các mối quan hệ xã hội của con cũng bắt đầu mở rộng.
Tại sao thời điểm này là tốt nhất?
Thời điểm từ 12 đến 14 tuổi là khi con cái của chúng ta đang trải qua giai đoạn chuyển tiếp từ thiếu niên sang trưởng thành. Trong giai đoạn này, trẻ bắt đầu có sự tưởng tượng và cả những suy nghĩ nghiêm túc về tương lai của mình. Các em bắt đầu có sự tò mò và muốn tìm hiểu về công việc của những người xung quanh (đặc biệt là những người thân), về vị thế và vai trò của họ trong xã hội, qua đó đối chiếu với kỳ vọng của bản thân.
Ở thời điểm này, chương trình học cũng trở nên đa dạng, cho trẻ tiếp cận với các mảng kiến thức kiến thức khác nhau. Ngoài ra, các hoạt động ngoại khóa, hoạt động câu lạc bộ, các khóa học kỹ năng, v.v.. cũng tạo điều kiện cho trẻ tìm hiểu về nhiều lĩnh vực khác nhau. Nhờ đó giúp các em mở rộng kiến thức về các ngành nghề
Vì vậy, đây là thời điểm vàng để cha mẹ khởi đầu nói chuyện với con cái về thế giới nghề nghiệp, hỗ trợ con trong quá trình khám phá bản thân và xây dựng kỹ năng định hướng nghề nghiệp. Như vậy các em sẽ có đủ thời gian để tìm hiểu về các ngành nghề, và sau này có thể đưa ra lựa chọn nghề nghiệp không chỉ phù hợp với bản thân mà còn có cơ hội phát triển trong tương lai.
Cách giúp con cái định hướng nghề nghiệp
Để giúp con cái tìm hiểu về thế giới nghề nghiệp, cha mẹ có thể bắt đầu bằng các cuộc trò chuyện với con về công việc của những người xung quanh, hướng dẫn con tìm hiểu thêm về các ngành nghề qua phim ảnh, báo chí hoặc xem các video giới thiệu nghề nghiệp. Cha mẹ có thể giới thiệu con với những người bạn, người thân hoặc những người đang làm việc trong lĩnh vực mà con quan tâm. Điều này giúp các em có được cái nhìn tổng quan thế giới nghề nghiệp thời 4.0 và thỏa sức tìm kiếm công việc phù hợp với mình mà không bị giới hạn nào.
Khuyến khích con tham gia các hoạt động ngoại khóa, các câu lạc bộ, các khóa học kỹ năng phù hợp sẽ giúp con dần dần khám phá đặc điểm của bản thân. Bên cạnh đó, việc tạo điều kiện cho con thử sức với những dự án nhỏ trong lĩnh vực mà con có thế mạnh, hoặc thực sự tham gia vào một vài hoạt động trong môi trường làm việc mà con đang quan tâm đều rất hữu ích cho quá trình định hình kỳ vọng nghề nghiệp của con trẻ.
Khi nào nên cho con tham gia tư vấn hướng nghiệp
Tìm kiếm sự hỗ trợ chuyên nghiệp
Định hướng nghề nghiệp không đơn giản chỉ là việc tìm kiếm sự phù hợp giữa đặc điểm một cá nhân và đặc điểm một nghề nào đó. Quyết định lựa chọn nghề nghiệp còn bị chi phối bởi rất nhiều yếu tố cả nội tại (suy nghĩ, ước mơ, giá trị,… ) và ngoại cảnh (gia đình, văn hóa, thị trường lao động,…). Vì vậy, cha mẹ có thể tìm hiểu về các chương trình định hướng nghề nghiệp của trường học hoặc các dịch vụ định hướng nghề nghiệp để có thêm sự hỗ trợ về phương pháp và công cụ thực hiện hiệu quả.
Từ 12 đến 14 tuổi là một thời điểm tối ưu để bắt đầu quá trình cùng con định hướng nghề nghiệp. Đây là thời điểm con trẻ bắt đầu suy nghĩ, mơ ước nhiều về tương lai và mở rộng các mối quan hệ xã hội. Cha mẹ có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc tạo điều kiện cho con tìm hiểu về thế giới nghề nghiệp và khám phá bản thân. Thật tuyệt vời nếu con có cơ hội tiếp xúc với những nghề nghiệp mà con đang hứng thú. Các trải nghiệm hướng nghiệp còn giúp con xua tan những ngộ nhận về nghề nghiệp và đưa ra quyết định đúng đắn cho tương lai của mình. Không bao giờ là quá sớm để giúp con chuẩn bị cho tương lai.