Khi con bạn không muốn học tiếp lên bậc đại học, đó là một thách thức lớn đối với bố mẹ. Tuy nhiên, học đại học chưa hẳn là con đường duy nhất để có một tương lai rộng mở, nhất là khi con bạn chưa sẵn sàng. Quan trọng hơn hết, bố mẹ cần hiểu vì sao con chọn con đường này và hỗ trợ con khám phá những lựa chọn khác. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về các hướng phát triển khác sau khi tốt nghiệp Trung học phổ thông.
Con không muốn học đại học – đừng vội hoảng
Có vô số kỹ năng và kiến thức, hoặc các loại chứng chỉ ngắn hạn có thể đạt được thông qua các chương trình học nghề, đào tạo thực tế, hoạt động tình nguyện viên hoặc những lựa chọn khác. Vì vậy, khi con chia sẻ với bạn rằng em ấy không muốn học đại học, đừng vội hoảng hay gây gắt với con.
Có hai hướng bạn có thể nghĩa đến. Một là con đang có định hướng riêng của mình và muốn nắm bắt các kỹ năng, kinh nghiệm trong thế giới thực thay vì học đại học. Hai là con đang gặp trở ngại và không biết làm thế nào để đi tiếp trên con đường sự nghiệp của mình. Dù là con đường nào, phụ huynh cũng nên là một người bạn cùng chia sẻ với con để hiểu được lựa chọn của con trước khi đưa ra bất kỳ lời khuyên nào.
Một số câu hỏi bạn có thể tâm sự cùng con như:
- Điều gì làm con sợ/không thích khi đi học đại học?
- Con có đang cảm thấy áp lực khi phải đưa ra quyết định quan trọng về nghề nghiệp của mình?
- Con đang muốn tập trung vào một lĩnh vực, hay muốn thử sức mình ở những việc khác nhau?
- Con có cảm thấy thoải mái hơn khi học qua người thực việc thực?
- Con thấy thế nào về việc vừa học vừa làm?
- Linh cảm đang mách bảo con những gì?
Sau khi đã hiểu con, một số hướng phát triển sự nghiệp không thông qua đại học sau đây sẽ là gợi ý để bạn và con cùng cân nhắc.
Đào tạo nghề (VET)
Các chương trình đào tạo nghề là một lựa chọn khả thi cho những ai không muốn hoặc không thể tiếp tục bậc đại học. Thị trường lao động hiện nay đang rất cần những kỹ thuật viên có tay nghề cao, có khả năng tiếp thu học hỏi cái mới. Cơ hội việc làm, thu nhập và khả năng phát triển cho nhóm kỹ thuật viên rất đa dạng trong nhiều lĩnh vực như sản xuất, thương mại, dịch vụ, y tế, ….
VET tập trung cung cấp cho người học kỹ năng và kinh nghiệm thực tế trong lĩnh vực đã chọn, để có thể làm việc ngay sau khi tốt nghiệp. Một số chương trình VET cũng có lộ trình đào tạo cho các bậc học cao hơn. Vì vậy, nếu con bạn nghĩ đến việc học nghề, bạn có thể cân nhắc để cho con thử sức với một nghề mà con yêu thích. Điều quan trọng là xác định được chương trình học linh hoạt, có thể mở ra nhiều hướng đi cho con.
Công việc tình nguyện trong Gap year
Nếu con bạn không muốn tiếp tục việc học ngay sau khi tốt nghiệp phổ thông, hãy xem như đó là một năm Gap Year (năm nghỉ sau khi tốt nghiệp trung học phổ thông và trước khi học đại học). Sử dụng thời gian này để con có thể tham gia vào các chương trình tình nguyện trong lĩnh vực mà con yêu thích hoặc muốn thử sức. Công việc tình nguyện có thể giúp con bạn phát triển các kỹ năng quan trọng như giao tiếp, làm việc nhóm, thuyết trình, ra quyết định, v.v.. Ngoài ra, công việc tình nguyện là cơ hội để con bạn có thể trải nghiệm và khám phá thế giới, từ đó hiểu hơn về bản thân, về thế giới nghề nghiệp để đưa ra các quyết định liên quan đến nghề nghiệp sau này một cách xác đáng và phù hợp hơn.
Công việc bán thời gian, thời vụ
Nếu con bạn muốn tìm kiếm một công việc bán thời gian hoặc thời vụ, đó là một cách thực tế để con bước đầu tự chủ thu nhập và phát triển các kỹ năng mới như thích nghi môi trường làm việc, quản lý tài chính cá nhân, giải quyết xung đột, v.v . Bước chân trực tiếp vào thị trường lao động mà chưa qua đào tạo có thể là cơ hội để con hiểu rõ hơn về các yêu cầu cần có để phát triển trong lĩnh vực mà con quan tâm. Như vậy, nếu quay lại việc học, con sẽ có động cơ và biết rõ mình cần tập trung rèn luyện, học tập điều gì. Bên cạnh đó, con có thể có cơ hội phát triển theo hình thức vừa học vừa làm nếu được vào đúng môi trường và công việc thật sự phù hợp con.
Startup – Khởi nghiệp
Một trong những đặc điểm nổi bật của thế hệ Z là tinh thần khởi nghiệp – có tư duy kinh doanh, mong muốn độc lập tài chính, mong muốn tạo được dấu ấn riêng. Vì vậy, nếu con bạn muốn khới nghiệp ngay khi tốt nghiệp cấp 3 cũng không phải là điều lạ. Nếu con có dự định startup ấp ủ từ lâu, đã tìm hiểu kỹ và muốn thử sức thì tại sao lại không? Bạn sẽ không biết được khả năng tiềm ẩn từ những ý tưởng dù nhỏ nhất. Hãy là một người đi trước để góp ý cho con và hỗ trợ con trên bước đường khởi nghiệp của mình.
“Có nhiều con đường để đến thành Rome”. Tương tự, đại học không phải là phương cách duy nhất để chuẩn bị cho con bước chân vào thế giới nghề nghiệp. Học nghề, tham gia hoạt động tình nguyện trong năm Gap Year, làm việc bán thời gian/thời vụ hay khởi nghiệp là một số hướng phát triển khả thi. Quan trọng là phụ huynh biết cách cùng con thiết kế những lộ trình phát triển phù hợp nhất cho con. Để làm được điều này, phụ huynh không chỉ dựa vào kiến thức và trải nghiệm cuộc sống mà cần cập nhật thông tin về thế giới nghề nghiệp thời 4.0 cũng như một số cách hướng nghiệp cơ bản.