Trong thời đại công nghiệp 4.0 với những sự thay đổi nhanh chóng trong thế giới nghề nghiệp, việc xác định hướng phát triển hợp lý và khả thi cho sự nghiệp là nhu cầu bức thiết của mỗi cá nhân. Quan điểm hướng nghiệp đa chiều có thể được dùng như một kim chỉ nam giúp bạn không lạc lối giữa rừng thông tin nghề nghiệp và tìm ra cho mình hướng đi phù hợp nhất.
Hướng nghiệp đa chiều là gì?
Quan điểm hướng nghiệp đa chiều yêu cầu người thực hiện phải xem xét tổng hòa các nhân tố nội tại (của cá nhân) và các yếu tố ngoại tại (gia đình, bối cảnh xã hội,…) để xác định con đường phát triển nghề nghiệp khả thi nhất cho bản thân.
Cá nhân tự thực hiện hướng nghiệp cho bản thân hoặc với sự hỗ trợ của chuyên gia đều phải tìm hiểu và phân tích các thông tin về khả năng, sở thích, tính cách, giá trị mà bản thân theo đuổi kết hợp với thông tin về hoàn cảnh gia đình, các lựa chọn đào tạo, tình hình thị trường lao động tại địa phương, v.v.. để việc lựa chọn ngành nghề được chính xác và hiệu quả hơn. Qua đó các bạn trẻ có thể chủ động vạch ra con đường phát triển sự nghiệp của mình một cách linh hoạt và thích ứng với các thay đổi của thời đại.
Với sự phát triển của công nghệ thông tin, việc áp dụng hướng nghiệp đa chiều trở nên thuận tiện và dễ dàng hơn. Có rất nhiều phương pháp, công cụ miễn phí giúp mọi người có thể đánh giá bản thân. Tuy nhiên việc xác định độ tin cậy của nguồn thông tin khổng lồ trên mạng internet vẫn là một bài toán hóc búa. Sự xuất hiện của các đơn vị hỗ trợ về hướng nghiệp là một lựa chọn để cá nhân được hỗ trợ tốt nhất và tốn ít thời gian, công sức nhất để đưa ra những lựa chọn nghề nghiệp tối ưu tại thời điểm đó.
Quyết định chọn nghề của mỗi người chịu ảnh hưởng của các yếu tố nào?
Theo Khung lý thuyết hệ thống về phát triển nghề nghiệp, mỗi người là một cá thể trong một hệ thống phức tạp chịu tác động tổng hợp của nhiều tầng yếu tố từ cá nhân đến hệ thống xã hội và môi trường xã hội, cụ thể như sau:
- Ở mức độ cá nhân, đó là khả năng, sở thích, tính cách, giá trị, giới tính, sức khỏe…
- Ở mức độ hệ thống xã hội, đó là cha mẹ và các thành viên khác trong gia đình, bạn bè, truyền thông, mạng xã hội…
- Ở mức độ môi trường xã hội, đó là vị trí địa lí, kinh tế _ xã hội địa phương, nhu cầu lao động ở địa phương, các sự kiện có tác động lên toàn thế giới, …
Mỗi quyết định của cá nhân, bao gồm của quyết định về nghề nghiệp, đều không tránh khỏi việc bị ảnh hưởng bởi hệ thống đa chiều này. Việc chọn nghề tưởng chừng như chỉ cần căn cứ vào sở thích, khả năng, tính cách của mỗi người. Thế nhưng thật ra toàn bộ quá trình từ suy nghĩ cho đến khi ra quyết định đều chịu tác động từ đa yếu tố trên.
Giới và nghề nghiệp là một ví dụ điển hình. Những quan niệm về giới như đàn ông có thể học cao còn phụ nữ nên tập trung chăm lo cho gia đình, hoặc nữ không nên học kỹ thuật công nghệ, v.v.. đều có tác động sâu sắc lên quyết định lựa chọn nghề nghiệp của mỗi cá nhân. Các yếu tố này có thể được truyền cho cá nhân trực tiếp qua cha mẹ,người thân hoặc gián tiếp qua các kênh truyền thông, mạng xã hội.
Quan điểm hướng nghiệp đa chiều phù hợp với văn hóa Việt Nam
Với các xã hội mang đậm tính cộng đồng và quan hệ gia đình khắng khít như Việt Nam, áp dụng quan điểm hướng nghiệp đa chiều giúp bảo đảm sự hòa hợp giữa các thế hệ. Một khi sự phát triển sự nghiệp của mỗi cá nhân đôi khi ảnh hưởng đến tương lại của cả một gia đình và đòi hỏi sự cố gắng vượt bậc không chỉ của chính cá nhân đó mà của cả gia đình thì mỗi bước đi nghề nghiệp được đưa ra cần phải được xem xét, suy nghĩ thấu đáo và khoa học.
Nếu cảm nhận bản thân hoặc gia đình chưa thể hình dung rõ về vấn đề này, bạn có thể cân nhắc sử dụng dịch vụ của đơn vị định hướng nghề nghiệp chuyên nghiệp. Tuy nhiên, do hiện nay chưa có ngành đào tạo về “Định hướng và phát triển sự nghiệp” chính thống tại Việt Nam, bạn cần lưu ý tìm hiểu kỹ về phương pháp thực hiện và trình độ chuyên môn của các chuyên gia tại các đơn vị hướng nghiệp đó.