“Con tôi học lớp 11. Chẳng bao lâu phải chọn ngành học cho công việc tương lai rồi, nhưng cả con và tôi đều phân vân chưa biết chọn thế nào. Con học tốt gần như tất cả các môn, từ nhỏ đến giờ luôn trong ban các sự của lớp, và cũng rất thích tham gia các cuộc thi, hoạt động ngoài khóa ở trường. Có một vài môn con nổi trội hơn những môn khác nhưng cũng không phải quá đặc biệt. Vậy con nên dựa vào gì để chọn ngành đây? Làm thế nào biết được đâu là thế mạnh nhất của con?”
Trên đây là tâm sự của không ít phụ huynh tuy rất tự hào về thành tích của con nhưng vẫn ít nhiều quan ngại khi nghĩ về nghề nghiệp tương lai của con mình. Con có khả năng đa nhiệm và tiếp thu tốt tất cả các môn học chính là để điều kiện lý tưởng để con có thể bậc xa và dễ tăng tốc khi chọn được công việc phù hợp, tuy nhiên phụ huynh cần lưu ý các điều sau:
1. Thiếu sự đầu tư chuyên sâu vào một lĩnh vực cụ thể
Khi giỏi đều các môn và có khả năng đa nhiệm, con dễ hăng hái tham gia nhiều hoạt động và nhận nhiều trách nhiệm khác nhau vì có khả năng làm và đều đạt kết quả tốt. Việc này khiến con trải đều thời gian, công sức cho nhiều mảng khác nhau và khó có thể tập trung sâu vào hoạt động nào để có thể khám phá hoặc phát huy tối đa tố chất của mình. Ngoài ra, có khả năng con dễ thay đổi hứng thú, sở thích vì có quá nhiều cơ hội và lựa chọn.
2. Ít chấp nhận rủi ro
Sự yêu thích, ngưỡng mộ từ nhiều người có thể khiến con tự đưa ra những kỳ vọng, tiêu chuẩn cao cho bản thân. Áp lực phải vượt trội trong mọi việc hoặc đạt thành tích cao trong mọi mặt cuộc sống có thể khiến con phải đưa ra những quyết định an toàn, né tránh những con đường, những trải nghiệm không phải là sở trường của con và do đó hạn chế cơ hội để khám phá các tiềm năng khác của bản thân.
3. Nỗi sợ bỏ lỡ (FOMO – Fear of Missing Out)
Có khả năng làm được nhiều việc đồng nghĩa với việc có rất nhiều cơ hội mở ra cho con. Nỗi sợ bỏ lỡ những cơ hội quý giá khác khi cam kết với một cơ hội cụ thể (hoặc theo đuổi một con đường sự nghiệp nhất định) làm cho con khó đưa ra quyết định, hoặc khó vững tâm cam kết với một quyết định đã đưa ra.
4. Khó khăn trong việc xác định khả năng hay sở thích nổi trội:
Mặc dù có thể thành thạo nhiều môn học, nhiều hoạt động khác nhau, con lại rất khó để xác định được đâu là thứ con yêu thích nhất và có khả năng làm tốt nhất để làm dữ liệu chọn lựa ngành nghề tối ưu cho mình. Như đã đề cập ở điểm 1, việc thiếu sự đầu tư chuyên sâu vào một vài công việc cụ thể để khám phá giới hạn của bản thân có thể khiến con không đủ dữ liệu khi phải sắp xếp ưu tiên sở thích và khả năng của mình.
5. Thiếu thời gian chăm sóc bản thân, ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất và tinh thần
Khi có khả năng đa nhiệm và giỏi đều các môn, con có thể không có thời gian để nghỉ ngơi, giải trí và chăm sóc sức khỏe. Việc học tập và tham gia nhiều hoạt động khác nhau đòi hỏi con phải dành nhiều thời gian và nỗ lực liên tục. Điều này có thể gây ra những căng thẳng, mệt mỏi và áp lực cho con, ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần và thể chất của con.
Các bạn trẻ có tố chất trong nhiều lĩnh vực khác nhau có thể mất nhiều thời gian và trải nghiệm qua khó khăn thách thức thực tế để tìm ra giới hạn cho từng khả năng của mình. Các bạn có thể phải làm một số công việc khác nhau để khám phá đâu là thế mạnh nhất của mình, đâu là điểm yếu, đâu là việc mình có thể làm tốt nhất, hứng thú nhất, sẵn sàng theo đuổi nhất. Vì vậy, kỳ vọng các bạn có thể chọn ra con đường tối ưu tại thời điểm tốt nghiệp cấp III là khó khả thi. Hãy tự hào nếu phụ huynh có con trong nhóm này và đồng hành với con trong hành trình khám phá bản thân. Có thể mất một ít thời gian, công sức nhưng kết quả đạt được sẽ vượt quá sự kỳ vọng của phụ huynh.